3. Del Riego como editor: Editorial Galaxia e Grial

A orella no buraco de María Xosé Queizán da colección Illa Nova. Fonte: https://rb.gy/o6qs6h	Vento ferido de Carlos Casares da colección Illa Nova. Fonte: https:/rb.gy/9xe6tc

Galaxia conseguiu case cincuenta subscricións, o que posibilitou a produción de Antífona da Cantiga de Ramón Cabanillas. A obra do poeta chegaría a dúas librarías de Vigo e máis tarde espallouse polo resto do territorio. Finalmente atoparía unha distribución más ambiciosa: Barcelona, Madrid e Bos Aires. En 1957, a editorial publica a súa colección Illa Nova, que procurou a publicación e distribución da literatura galega contemporánea. Así, nos primeiros quince anos da editorial, publicaran xa 120 volumes e, deste modo, Editorial Galaxia comezaba a ser unha referencia cultural que se mantén ata os nosos días.

No mesmo período, en 1951, coa colaboración activa de Fernández del Riego, elabórase o primeiro número da Colección Grial, publicada en Galaxia. A súa creación, en colaboración con Ramón Piñeiro, narrouse nas memorias de Fernández e presentamos aquí as súas palabras: “Artellámolo no piso que eu habitaba no rúa do Progreso. Traballamos durante longas xornadas ata o que o volume quedou ultimado”. Nese primeiro número, apareceron publicados o célebre ensaio de Piñeiro titulado “Significado metafísico da saudade” e tamén "Na lembranza de Hölderlin" de Otero Pedrayo, que xa anticipaba a vontade pluralista da revista.

Nota: En 1963, dez anos despois da primeira publicación, conseguen a autorización da Dirección Xeral de Prensa para publicar o primeiro número de Grial. Como narra Villanueva, a acollida desta publicación foi destacable nos galegos e galegas que vivían no estranxeiro. A intención de compartir a revista polo mundo adiante foi prioritario trala experiencia que viviron con aquela primeira versión.

Neste primeiro número, destacou a breve obra dramática “Farsa das zocas” de Carvalho Calero e unha homenaxe a Vicente Risco na sección de ensaios. Tamén, co pseudonimo de Cosme Barreriros, Fernández del Riego presentou un ensaio titulado "Rosalía e Azorín".

O número 100 de Grial publicada en 1988. Fonte: https://rb.gy/1wxf1p Ligazón: https://rb.gy/cwkybx

Fernández del Riego colaborou nos primeiros 100 números de Grial, o que supuxo cinco lustros de traballo ininterrompido. Na publicación, no só cumpriu a función de editor, senón que tamén colaborou con diversos pseudónimos. Neste, o seu último número, Del Riego escribe a súa colaboración de peche: "Non é cousa de trazar agora a historia de Grial. Atópase escrita nos centos e centos de traballos, nos milleiros de exemplares botados a voar, a partir do terceiro trimestre do 1963; e desde Vigo cara os anaqueis dos lugares máis diversos, galegos e foráneos, como mensaxeiros da nosa vida cultural. A revista foi sempre unha revista de leitura, unha publicación na que se rexistraron amosas de creación, de ensaio e de actividade informativa. Pensamos que se trata dunha revista atraínte para a xente non especializada, pero que interesa tamén aos especialistas. A súa capacidade de información cultural e crítica, e mesmo de talante creador, púxoas de evidencia".

Referencias:

• Alonso Montero, Xesús. «Sobre a editorial Galaxia (1950) e a súa acción cultural (e política) en tempos moi menesterosos, cunha ampla incursión cos nomes dalgúns fundadores, un deles Francisco Fernández del Riego». Francisco Fernández del Riego. Ao meu xeito rebelde. Universidade de Santiago de Compostela, 2023.

• Fernández del Riego, Francisco. Camiño andado. Editorial Galaxia, 2023

• Mascato, Antón. De Compostela ao exilio interior. Francisco Fernández del Riego. Editora Alvarellos, 2023.

• Vilavedra, Dolores. «Francisco Fernández del Riego (Vilanova de Lourenzá, 1913-Vigo, 2010) [Semblanza]». Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes, https://t.ly/okskF

• Villanueva Gesteira, Malores. Francisco Fernández del Riego: un loitador pola idea de Galicia. Editorial Galaxia,  2022.